21 Şub 2024

Karayolu taşıma süreçleri için gerekli belgeler

Karayolu taşımacılığı için gerekli belgeler nelerdir? Konşimento nedir? Tesellüm belgesi nedir? Karayolu taşıma belge ve detayları.

Belgeler

Karayolu taşımacılığı için gerekli belgeler nelerdir? Konşimento nedir? Tesellüm belgesi çeşitleri nedir?

Karayolu taşımacılığı ülkemizde ve dünyada en yaygın kullanılan taşıma modellerinden biridir. Komple taşımacılık (FTL) ve parsiyel taşımacılık (LTL) dahil olmak üzere hem hızı hem de taşımalardaki esnekliği ile lojistik operasyonlarında tercih edilen uluslararası karayolu taşımacılığının gerçekleştirilmesi için bazı belge ve evraklara ihtiyaç vardır. Bunlar, ihracat ve ithalat süreçlerinde tarafların sorumluluklarından, teslim tarihi ve yük türüne kadar pek çok hususu belgeleyerek güvence altına almaktadır. Söz konusu belgeler sigorta tarafından da poliçenin yürürlüğe girme tarihini ve yük bilgisini göstermesi açısından önem taşır. 

Peki, karayolu taşımacılığı için gerekli belgeler nelerdir ve bunların nasıl doldurulması gerekir? 

Karayolu taşımacılığı için gerekli belgeleri şöyle sıralayabiliriz: 

  1. Karayolu Taşıma Belgesi (CMR Belgesi)
  2. Tır Karnesi (Carnet Tır) ve T1 Belgesi
  3. Nakliyeci Makbuzu ve FIATA Tesellüm Belgeleri
  4. Ticari Fatura (Commercial Invoice)
  5. Çeki Listesi (Packing List)
  6. A.TR Dolaşım Belgesi
  7. Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin)
  8. TİO (Taşıma İşleri Organizatörü) Belgesi 
  9. C2 Yetki Belgesi
  10. Paket Postası Makbuzu
  11. Nakliyeci Makbuzu

Karayolu Taşıma Belgesi (CMR Belgesi) 

Taşıma için gerekli olan belgelerden ilki CMR Belgesi olarak da bilinen Karayolu Taşıma Belgesi’dir. Bu belgenin iki amacı bulunmaktadır. İlki taşıyıcının yükü teslim aldığını doğrulamak, ikincisi ise taşıyıcı ve tedarikçi arasında bir taşıma sözleşmesi oluşturmaktır. Bazı ülkelerde beyanname olarak kabul edilse de CMR belgesi aslında beyanname değildir, bu haliyle de konşimentodan ayrılmaktadır. 50’den fazla ülkenin üyesi olduğu Convention Marchandises Routiers (Ticari Mallar Güzergâh Anlaşması) anlaşması çerçevesinde düzenlenen bu belge, kamyon ve tır taşımacılığında tarafların sorumluluklarını belirler. 

Standart olarak düzenlenen bir CMR belgesinin içinde söz konusu evrakın doldurulduğu yer ve tarih, gönderen ve taşıyıcının isim ve lokasyonu, taşınan malın brüt kilosu, ambalaj cinsi, araç plakasının yanı sıra taşıma ücreti ve gümrük vergileri gibi giderler ve son olarak taşımaya göre belirlenen gümrük talimatları benzeri diğer bilgiler yer almalıdır. Bu bilgilerin doğru ve kapsayıcı olarak doldurulması taşıma sırasında oluşabilecek kaybolma, ziyan ya da hasar gibi durumlarda tarafların sorumluluğunun belirlenmesi açısından son derece önemlidir.

Karayolu Taşıma Belgesi genellikle nakliye firması tarafından, en az 3 asli nüsha olarak hazırlanır ve taşıma süresince bulundurulması gerekir. Bu nüshalardan biri malı gönderen tedarikçi ya da ihracatçıya verilecek şekilde, bir tanesi mallar ile birlikte alıcıya teslim edilmek için, diğeri ise nakliyecide kalacak biçimde düzenlenir.

CMR belgesine dahil olan sigorta bir sorumluluk sigortası niteliğindedir ve bu haliyle nakliyat sigortası ile karıştırılmaması gerekir. Malların taşıma sırasında hasar görmesi ya da kaybolması durumunda sigortacı bu miktarı karşılar ancak hatanın taşıyıcı tarafından kaynaklanması durumunda bu miktarı tahsil etmek için nakliyat firmasına başvurur. CMR sigortası bu noktada devreye girerek ödemeyi yapar. 

Tır Karnesi (Carnet Tır) ve T1 Belgesi

Tır Karnesi, uluslararası kara taşımacılığının kolaylaştırılması için hazırlanan bir gümrük transit belgesidir. Belgeleri düzenlenen ve yüklemesi yapılan malların gümrükten çıkış yapabilmesi için taşıyan aracın Tır Karnesi bulunması gerekmektedir. Bu belgede tırın dolu ve boş ağırlığı, araç plakası ve aracın kayıtlı olduğu firma yer almaktadır. Ülkemizde belgenin ulusal kefil kuruluşu International Road Transport Union’dan yetki alan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’dir. Belge Ticaret ve Sanayi Odaları tarafından verilir. Tır Karnesi, C2 Tır Taşımacılık Yetki Belgesi’ne sahip olan firmalar tarafından kullanılmaktadır.  

Bunun yanında Avrupa Birliği (AB) ülkelerine taşıma yapılması için T1 belgesi bulundurulması gerekmektedir. Bu belge, menşei AB olmayan eşyaların ortak bir transit rejimi içinde taşınmasına olanak vermektedir. Örnek olarak; malların hareket noktası AB’ye üye olmayan Türkiye ve varış noktası Almanya ise bu transit islemişinin gerçekleşmesi için T1 Belgesi kullanılmaktadır. Bu belge taşımacılıkta “Dış Transit Belgesi” olarak da bilinmektedir. 

FIATA Tesellüm Belgeleri 

Karayolu taşımacılığı için gerekli bir diğer belge olan FIATA Tesellüm Belgeleri için nakliye firmasının kısaca FIATA olarak bilinen Uluslararası Taşıma İşleri Organizatörleri Dernekleri Federasyonu’na (Federation of Freight Forwarders Associations) üyeliği bulunmalıdır. 

FIATA, taşıma acentelerinin küresel taşımalarında kullanabilmeleri için tek tip bazı belgeler düzenlemiştir. Bu belgelere FIATA Tesellüm Belgeleri ismi verilmektedir ve Nakliyeci Makbuzu olarak da geçmektedir. Taşıyıcı tarafından teslim alınan mallar karşılığında verilen makbuz niteliğindedir.

FIATA belgesinin 3 çeşidi vardır. Bunlar;

  • FIATA FCR (Taşımacının “Teslim Alındı” Belgesi)
  • FIATA FCT (Nakliyeci Taşıma Belgesi)
  • FIATA FBL’dir (FIATA Kombine Konşimentosu)

FIATA FCR, taşınan malların alıcıya sevk edilmek için teslim alındığını gösterir. FIATA FCT belgesi ithalatçının emrine göre düzenlenir ama kıymetli evrak niteliği taşımaz. Belgenin orijinallerinin varış noktasında taşıma firmasına verilmesinden sonra malların ithalatçı tarafına teslimi gerçekleştirilir. FIATA FBL ise deniz konşimentosu ile aynı hukuki niteliğe sahip olan kombine nakliyat konşimentosudur. Bu belge kıymetli evrak niteliği taşıyan önemli bir uluslararası taşıma belgesidir.

Uluslararası Mal Faturası (Commercial Invoice)

Gönderici ve alıcı arasındaki bir satış sözleşmesi niteliğindeki Uluslararası Mal Faturası, malların gümrükten geçebilmesi için gerekli bilgileri içerir. Gümrük vergisi ve gümrük masrafları gibi ücretleri belirler. Uluslararası Mal Faturası’nın İngilizce bir şekilde hazırlanması ve bu faturanın içerisinde iletişim bilgileriyle beraber vergi numarasının yer alması gerekir. Belgede aynı zamanda ihracatın yapılış nedeni, gönderi tarihi, sipariş numarası, Incoterms teslim şekli, sevkiyatı yapılacak malların tanımı, GTİP kodu, ürün beyan değerleri, sigorta masrafları, menşe ülkeleri ve ağırlıklar yer almalıdır. 

Çeki Listesi (Packing List)

Çeki listesi, taşınan malların cinsini, miktarını ve ağırlığını göstermek için düzenlenen bir belgedir. Satıcı ya da gönderici tarafından fatura ile beraber hazırlanabildiği gibi beyan sahibi tarafından da hazırlanabilir. Çeki listesinin; beyan edilen malın, tarife cetvelinde gösterilen vergiye esas olan, daralı ve net ağırlık, adet ve hacim gibi ölçüler belirtilerek hazırlanması gerekir. Gümrük yetkililerine beyannameyle beraber verilmesi gereken belgeler arasında yer alan çeki listesi, yolda bir hasar gerçekleşmesi durumunda sigorta şirketlerince de talep edilebilmektedir. 

A.TR Dolaşım Belgesi

A.TR Dolaşım Belgesi, Avrupa Topluluğu ülkelerine sanayi ürünleri ve tarım ürünlerinin ihracatı için gerekli olan bir belgedir. Burada esas olan malların serbest dolaşımda olmasıdır. Avrupa Birliği'ne gidecek ihracat işlemlerinden malların gümrük muafiyetinden yararlanabilmesi için bu belgenin ihracatçı ülke yetkilileri tarafından düzenlenerek gümrük idarelerine vize edilmesi gerekmektedir. 

Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin)

Menşe Şahadetnamesi, ihraç edilecek eşyanın ülke menşeli olduğunu veya gördüğü işlemler dolayısıyla ülke menşeli sayılması gerektiğini gösteren bir belgedir. Gönderilen eşyanın Tercihli Gümrük Rejimi’nden yararlanması veya konulan kota sınırlanmasının aşılıp aşılmadığını belirlemek için gümrükteki malların menşelerinin belirlenmesi gerekir. Bu belge Ticaret ve Sanayi Odaları tarafından düzenlenmektedir. Menşe Şahadetnamesi’nde söz konusu malı gönderenin adı ve soyadı, alıcının adı ve soyadı; kapların marka, numara ve sayıları, eşyanın cinsi, daralı ve net ağırlıkları ile kıymeti ve yollama şekli, şahadetnameyi veren makamın imzası ve kaşesinin bulunması gerekmektedir. 

TİO (Taşıma İşleri Organizatörü) Belgesi 

Taşımacılık organizatörlüğü yapan tüzel ve şahıs firmalarının alması zorunlu olan TİO Belgesi, freight forwarding yapılabilmesi için gerekli olan bir belgedir. T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından verilen bu belge, kendi adına lojistik taşıma yaptırarak bununla ilgili fatura düzenleyen, taşıma ile ilgili olarak depolama, etiketleme, paketleme, ambalajlama, sigorta, dağıtım benzeri lojistik çalışmalarını gerçekleştiren ve farklı taşımacılık modlarını kullanarak taşımacılık hizmeti sunan kişilere verilir. Taşıma İşleri Organizatörü Belgesi, R2 Belgesi’nin yerine gelmiş ve kullanılmaya başlanmıştır. 

C2 Yetki Belgesi

C2 Yetki Belgesi, hem uluslararası hem de yurtiçi ticari amaçlarla eşya taşımacılığı yapan gerçek ve tüzel vergi mükelleflerine verilmektedir. Bu belgeye başvurmak için, başvuran tarafın kayıtlı en az 10 özmal taşıtı olması gerekmektedir. Bunun yanında toplam 300 ton taşıma kapasitesine ulaşmış olması ve 100 bin lira sermayeye sahip olması şartları aranmaktadır.  

Paket Postası Makbuzu

Genellikle kargo hizmetlerinde kullanılmaktadır. İthalat yapan tarafa posta ile gönderilecek malın bulunduğu kolinin doğrudan ithalatçı veya ithalatçının bankasına sevk edilmek üzere posta idaresine verilmesi karşılığında alınan posta makbuzuna denir. Mal mülkiyetini gösteren kıymetli bir belge niteliğinde değildir. Makbuz niteliğinde olan bu belgeler malın mülkiyetini teslim etmemektedir. Posta paket makbuzları Adi Posta Paket Makbuzu (Post Parcel Receipt) ve Uçak Posta Paket Makbuzu (Airmail Parcel Receipt) olarak ikiye ayrılır. Karayolu taşımacılığı ilgilendiren makbuz Adi Posta Paket Makbuzu’dur. 

Nakliyeci Makbuzu

Çoğunlukla kara yolu ile taşımacılıkta kullanılan bu belge, freight forwarder’lar tarafından belli bir ücret karşılığında kendi adlarına ve başkaları hesabına mal taşıyan nakliye firmaları tarafından düzenlenen belgedir. İhracatçılara malların sevk edilmek üzere teslim alındığını gösteren makbuz belge niteliğindedir. Akreditif işlerde kullanılmakta olan bu belge günümüzde eskisi kadar yaygın olarak kullanılmamaktadır. 

Yurtdışı taşımalarınız için ihtiyacınız bulunan belgelerin tamamı lojistik firmaları tarafından düzenlenmektedir. Bu belgelerin doğruluğu ve eksiksiz bir şekilde tamamlanmanmış olması, taşıma sırasında ya da sonrasında yaşanabilecek aksaklıkları önlemekte ve anlaşmazlıkların ortadan kalkmasını sağlamaktadır. Tercih ettiğiniz lojistik firmasının bu konuda tecrübeli olması ve çıkabilecek sorunlara anında cevap vermesi sevkiyatların sağlıklı bir şekilde tamamlanabilmesi açısından önemlidir. 

Hubtic ile karayolu taşıma süreçlerinde belge takibi çok daha kolay!

Seçkin iş ortakları ve geliştirdiği teknolojisi sayesinde, komple yük taşıma ve parsiyel yük taşımalarını çok daha kolay, hızlı ve verimli hâle getiren Hubtic; lojistik ihtiyaçlarınız için en iyi fiyatları, belge takibi ve ücretsiz konum izleme desteğiyle birlikte sunar. Hubtic’in evrak yönetim sistemi sayesinde taşımanızla ilgili her türlü belgeye (varış veya çıkış ihbarnamesi, teslim evrağı, fiyat listesi vb.) web uygulamamız üzerinden dilediğiniz an ulaşabilirsiniz. Bunun yanında taşımacılık evraklarıyla ilgili tüm sorularınız ve problemleriniz için uzman operasyon ekibimizden 7/24 destek alabilirsiniz. 

Yurtdışına yapacağınız her türlü taşıma için aşağıdaki formu doldurarak bizimle iletişime geçebilir, firmanıza özel sunduğumuz hizmetlerden ve rekabetçi fiyatlarımızdan yararlanabilirsiniz. 

Deniz Elçi
Deniz Elçi21 Feb 2024
Blog Aboneliği

Hubtic ve lojistik üzerine yeni bilgiler edinin.