Intermodal taşımacılık nedir? Intermodal taşımacılık türleri nelerdir?

İntermodal taşımacılık nedir? Kombine taşımacılık nedir, intermodal taşımacılık türleri nelerdir?

İntermodal taşımacılık, uluslararası ticaretin gelişmesiyle beraber verimliliğinin artması, müşterilere kapıdan kapıya hizmet verilebilmesi ve taşımacılık operasyonlarında karbon ayakizinin azaltılabilmesi için günümüzde lojistik sektöründe bir gereklilik hâline gelmiştir. Küresel ticaret hacminin artması ve teknolojinin hızlı bir şekilde gelişmesiyle beraber uluslararası taşımacılık uygulamaları karayolu, denizyolu, demiryolu ve havayolu taşımacılık yöntemlerinin beraber kullanıldığı bir intermodal taşımacılık anlayışına geçmektedir. Müşterilerin güncel ihtiyaçlarına yönelik hizmetlerin aksama olmadan ilerlemesi ve sevkiyatların herhangi bir gecikme ya da sorunla karşılaşmadan tamamlanması intermodal taşımacılığın özünü teşkil etmektedir.
İntermodal taşımacılık kısaca taşıyıcının, taşımanın tamamından ya da bir kısmından sorumlu olduğu, birden fazla taşıma türü ya da aracının kullanıldığı taşıma modelidir. Taşımacılık için ideal yöntem, malların göndericiden alıcı tarafa kadar tek bir araçla taşınmasıdır. Uluslararası taşımalarda ise müşterinin talepleri, işlerin kendine has nitelikleri, yük kapasitesi, coğrafi koşullar, uluslararası yasa ve düzenlemeler nedeniyle tek bir taşıma aracının kullanılması bazı durumlarda imkânsız ya da verimsiz olabilmektedir.

Birim taşıma maliyetini düşürebilir

Kıtalar arası taşımacılıkta genelde birden fazla taşıma modunun kullanılması gerekmektedir. Bunun yanında aynı kıta üzerinde gerçekleştirilen taşımalarda da karayolu, deniz yolu, demir yolu ve hava yolu yöntemleri beraber bir şekilde kullanılabilmektedir.
Taşıma kararlarını genelde en çok etkileyen etken taşımanın ne kadar ekonomik olduğudur. Artan küresel rekabet ortamıyla beraber taşıma sektörünün de daha hızlı ve daha ekonomik bir hâle gelmesi gerekmektedir. Bu rekabet ortamında yer almak isteyen şirketlerin rekabet avantajı sağlayacak ve aynı zamanda hizmetlerini geliştirerek kapıya kadar teslimat yapmalarını sağlayacak modellere ihtiyacı doğmaktadır. İntermodal ve kombine taşımacılık ise hem hizmet genişliği hem de taşıma birim maliyetinin düşürülmesi konusunda en iyi alternatiflerden birini sunmaktadır.
Bunun yanında günümüzde karbon ayak izi ile ilgili endişeler ve uluslararası kurumlar tarafından bu çerçevede gerçekleştirilen düzenlemeler hızla artmaktadır. Diğer taraftan, karayolu trafiğinin azaltılması ve kazaların azaltılması için de pek çok düzenleme hayata geçirilmiştir. Söz konusu düzenlemeler de intermodal taşımacılığın öne çıkmasına neden olmaktadır.

İntermodal taşıma yönteminin avantajları ve dezavantajları

Kombine taşımacılık, zaman kayıplarını en aza indirirken ekonomik ve çevre dostu bir taşımacılık hizmeti sağlamaktadır. Bunun yanında yükün “birim yük” hâline çevrilmesi ve aktarım yapacak terminallerin farklı modlara uygun olması gibi ihtiyaçlar bu taşıma modunun olumsuz özellikleri olarak gösterilebilmektedir.

Kombine ve intermodal taşımacılık yönteminin avantajları

İntermodal taşımacılığın diğer taşımacılık yöntemlerine göre pek çok avantajı bulunmaktadır. Bunları şöyle açıklayabiliriz:
1- İntermodal taşımacılık, aktarmalı taşımalarda operasyon bürokrasisini azaltarak, taşınan malların daha az evrakla hedefine ulaşmasını sağlamaktadır.
2- İşlem sürelerinin kısalmasını sağlamakta ve toplam taşıma masraflarını azaltmaktadır.
3- Coğrafi koşullar nedeniyle aktarmalı taşımacılıkta oluşabilen zaman kayıplarının önüne geçmektedir.
4- Konteyner ya da taşıma kapları ile birleştirilmesi sayesinde parça yüklerin seri bir şekilde sevkiyat ve teslimatını mümkün kılmaktadır.
5- Taşıma içerisinde yer alan birimlerin birbirleriyle uyumlu olması sonucunda optimizasyon elde edilmektedir.
6- İntermodal taşımada özel yükleme araçlarının kullanılmasıyla beraber taşıma sürelerinde uyumluluk ve avantaj sağlanmaktadır.
7- Ekonomik olmayan mesafelerde diğer taşımalara göre daha rasyonel bir ulaşım modeli sunmaktadır.
8- Geleneksel aktarmalı taşımacılık büyük ölçüde manuel emeğe gerek duymaktadır. Kombine taşımacılık ise özelikle yükleme ve boşaltma işlemlerinde teknolojik ekipmanların kullanılması sayesinde aktarmanın daha kısa sürelerde yapılmasını sağlamaktadır.
9- İntermodal taşımacılık tedarik süreçlerine hız kazandırmaktadır. Bu sayede maliyetleri düşürmekte ve zamanında teslim benzeri avantajlar sağlamaktadır.

 İntermodal taşımacılığın dezavantajları

1- İntermodal taşımacılıkta yükler, birim yük haline getirilmelidir. Bazı yüklerin ise konteyner ya da palet ile taşınması mümkün değildir. Bu da birim yüke dönüştürülemeyen malların intermodal taşıma ile sevkinin yapılamaması anlamına gelmektedir.
2- Taşıma terminallerinin ve kombine taşımacılık yapan araçların teknolojik olarak birbiriyle uyumlu olması gerekmektedir. Bazı durumlarda bunu sağlayacak altyapının tamamlanması maliyetli olabilmektedir.
3- İntermodal taşımacılık belirli bir deneyim gerektirmektedir. Yük süreçlerinin organize edilmesi için deneyimli işletmelerin görev alması gerekmektedir.

 Kombine taşımacılık modelleri

Alınan yükün hedef noktaya kadar birden fazla taşıma aracı ya da taşıma modeliyle taşınmasına, taşımanın özelliklerine göre farklı isimler verilmektedir. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konseyi (UNCTAD) tarafından bu taşıma türleri ile ilgili aşağıdaki tanımlamalar ortaya konmuştur. Bunlar;
1- Tek modlu taşıma (Unimodal transport),
2- Modlar arası taşıma (Intermodal transport),
3- Çoklu taşımacılık (Multimodal transport),
4- Kombine taşımacılık (Combined transport)
olarak sıralanabilir.

Tek modlu taşımacılık (Unimodal transport)

Yükün bir ya da birden fazla taşımacı tarafından tek bir taşıma modeli kullanılarak gerçekleştirildiği taşımacılık türü tek modlu taşıma olarak adlandırılmaktadır. Bu taşımacılık türünde karayolu, denizyolu, demiryolu ve havayolu taşıma modelleri kullanılabilir.

Modlar arası taşımacılık (Intermodal transport)

Bu yöntem, birden fazla aracın ve taşıma modelinin kullanıldığı taşıma yöntemidir. Taşıyıcı taraf, taşımanın bütünü ya da bir bölümünden sorumlu olabilmektedir. Bu yöntemler havayolu ve karayolu, demiryolu ve karayolu, denizyolu ve demiryolu gibi pek çok kombinasyonu içermektedir. Bu taşımacılık modelinde, taşımayı organize eden şirketler sadece kendi gerçekleştirdikleri taşımanın sorumluluğunu alıyorsa buna “Bölümlenmiş ya da Parçalı Taşıma” (segmented transport) adı verilmektedir. Taşıma ile ilgili belgeler ise sorumluluğun paylaşımına göre farklılık gösterebilmektedir.

Çoklu taşımacılık (Multimodal transport)

Farklı taşıma araçlarıyla, birden fazla taşıma türünden faydalanılan taşımacılık türüne çoklu taşımacılık ismi verilmektedir. Birleşmiş Milletler Çoklu Taşımacılık Konvansiyonu’nda belirlenen maddelere göre çoklu taşımacılık; taşımanın büyük bir bölümünün deniz-içsular yolu ve demir yolu ile başladığı ve kısa mesafelerde karayolunun kullanıldığı taşımacılık türüdür.

Kombine taşımacılık (Combined transport)

Kombine taşımacılık kısaca, tek bir taşıma aracıyla birden fazla taşımacılık türü kullanılarak gerçekleştiren taşıma modelidir. Intermodal taşımacılığın daha sınırlı bir biçimidir. 300 kilometreden uzun ve ana hattı demiryolu ya da denizyolu olan taşımalar için avantajlı bir taşıma şeklidir. Bu modelde taşımanın büyük bir kısmı denizyolu ve karayolu üzerinden gerçekleştirilmekte, taşımanın sonlandırılması ise karayolu ile yapılmaktadır.

İntermodal taşımacılığın temelleri

İntermodal taşımacılık, geleneksel taşımacılık modellerine göre birkaç bileşenin birbirini takip ettiği taşımacılık zinciridir. Buna göre yükler, farklı taşıma birimleri arasında aktarımlarla beraber hedef alıcıya sevk edilmektedir. İntermodal taşımacılık başlıca 3 temel üzerinde konumlanmaktadır. Bunlar;
1- Taşıma araçları,
2- Taşıma terminalleri,
3- Taşıma üniteleri
olarak sıralanmaktadır.

Taşıma araçları

İntermodal taşımacılık içerisinde en çok kullanılan taşıma araçları kamyon, gemi, uçak ve trendir.

Kamyon

Kombine taşımacılık içerisinde kamyonlar, taşıma başlangıcı ve taşımanın sonlandırılması sırasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle başlangıç üretim noktasından yükün terminallere sevki ve boşaltım terminallerinden depolara sevkiyatta kamyonlardan faydalanılmaktadır.

Tren

Karayolu araçlarının kullanımına ülkeler tarafından getirilebilen sınırlamalar ve özellikle Avrupa ülkelerinde demiryolu ağının son derece yaygın olması taşımacılık için tren kullanımının artmasına neden olmaktadır. Trenlerin birden fazla sayıda konteyneri tek seferde taşıyabiliyor olması ise intermodal taşımacılık süreçlerinde önemli bir avantaj sağlamaktadır. Tren ile yapılan kombine taşımalarda çekici ile birlikte taşıma (karayolu çekici ya da römorkunun özel bir piggy back vagona yüklendiği taşıma şekli) ve çekici olmadan taşıma (konteyner ve çekicisiz römorkların taşınması) yapılabilmektedir.

Gemi

İntermodal taşımalarda konteyner gemileri ve Ro-Ro gemileri yaygın olarak kullanılmaktadır. Konteyner gemilerinin tam konteyner ve yarı konteyner olmak üzere iki çeşidi bulunur. Tam konteyner gemileri, teknolojik donanımları ve bu sayede çok kısa sürelerde yükleme ve boşlatma yapılmasına izin vermesi nedeniyle en efektif ve limanda kalma süresi en düşük gemilerdir. Bahsettiğimiz gibi, gemi taşımaları karayolu çekicisi ile taşıma ve karayolu çekicisi olmayan taşıma şekilde iki şekilde yapılmaktadır. Çekici olan taşıma Ro-Ro taşımacılığı olarak da bilinirken, çekicisiz olan taşımalarda konteyner ve palet gibi taşıma birimleri kullanılmaktadır.

Uçak

Uçaklar ile genelde hacim olarak düşük ancak değer olarak yüksek olan yüklemelerin taşımaları yapılmaktadır. Havayolu taşımacılığı zaman konusunda büyük bir avantaj kazandırmakta ancak birim maliyeti olarak en yüksek taşımacılık türlerinin arasında gelmektedir. Uçakla yapılan intermodal taşımalarda daha düşük hacimli sevkiyatlar yapılmakta ve tamamlayıcı taşıma türü olarak genelde karayolu taşıyıcıları kullanılmaktadır. Uçakla yapılan taşımalarda dökme (bulk) kargolar ve birim hâline dönüştürülmüş (unitised cargo) kargolar kullanılmaktadır.

Taşıma terminalleri

Taşıma terminalleri kombine taşımacılık yapılabilmesi için en önemli ögeler arasında gelmektedir. Bir taşıma terminali en az iki taşımacılık modelini birbirine bağlayacak yapıda olmak zorundadır. Özel donanımlı taşıma aygıtları bulunan deniz terminalleri hem karayolu hem de demiryolunu birbiriyle bağlayarak intermodal taşımacılık için en önemli terminaller arasında gelmektedir. Çok kısa sürelerde yükleme ve boşaltım yapılabilmesi sağlayan bu terminaller aynı zamanda yüksek taşıma kapasitesi ile de kombine taşımacılığa destek sağlamaktadır.

Taşıma üniteleri

Başlıca intermodal taşımacılık üniteleri; konteyner, palet ve treylerden oluşmaktadır. Bunların arasında kombine taşımaya en uygun olanı konteynerdir. Aslında, kombine taşımacılığın merkezinde konteynerlerin olduğu söylenebilir. Etkili bir kombine taşıma sürecinin elde edilmesi için yüklerin birim yük haline getirilmesi gerekmektedir. Malların yükleme terminallerinde tekrar elleçlenmeden başka taşıma modellerine aktarılabilmesini mümkün kılan konteynerler, 15 tonluk bir yükün sadece dakikalar içinde boşaltılmasına ve yüklenmesine olanak vermektedir.
Söz konusu intermodal taşımacılık süreçlerinde bu avantajlara sahip olan konteynerlerden daha fazla yararlanılabilmesi için liman işletmeleri, gemi armatörleri, karayolu ve demiryolu işletmelerinin mümkün olduğunca işbirliğine gitmeleri ve operasyonlarını birleştirmeleri gerekmektedir.

İntermodal taşımacılık hizmeti Hubtic’te!

Alman menşeli dijital lojistik şirketi Hubtic olarak karayolu, denizyolu ve intermodal taşımacılıkta 40’tan fazla ülkeye taşıma yapıyoruz. Hubtic’in sunduğu hizmetler sayesinde taşımanız için navlun teklifinizi dakikalar içinde alabilir, yükünüzü yol boyunca takip edebilir ve dilerseniz yükü takip edebilecekleri bir bağlantıyı müşterilerinizle paylaşabilirsiniz. Bunun yanında taşıma belgelerinin tamamına istediğiniz yerden ulaşabilirsiniz. Taşıma süresince dilediğiniz her konuda, alanında uzman destek ekibimizden 7/24 destek alabilirsiniz.