Karayolu taşımacılığında uluslararası organizasyonlar

Karayolu taşımacılığında etkili olan uluslararası organizasyonlar ve örgütler nelerdir? UNECE, CEMT-UBAK, IRU, SECI ve FIATA’nın görevleri ve sorumlulukları nelerdir?

Uluslararası olarak gerçekleştirilen karayolu taşımacılığında etkisi bulunan çok sayıda örgüt ve uluslararası organizasyonlar bulunmaktadır. Bu örgütler içerisinde ya da bu örgütler aracılığıyla yapılan anlaşmalar uluslararası ticarete yön vermekte ve karayolu taşımacılığının prosedür ve işleyişini düzenlemektedir. Genelde hedefleri arasında karayolu taşımacılığının standartlarını yükseltmek, sektör içi bilgilendirme yapmak, taşımada emniyeti artırmak ve yeşil süreçlere dönüşümü hızlandırmak olan bu uluslararası organizasyonlara ülkemiz de katılmıştır ya da katılmayı hedeflemektedir.
Karayolu taşımacılığında önemli bir rolü olan başlıca örgütleri şu şekilde sıralayabiliriz:
UNECE: Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
CEMT-UBAK: Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı
IRU: Uluslararası Karayolu Taşıma Birliği
SECI: Güneydoğu Avrupa Ortak Girişimi
FIATA: Uluslararası Taşıma Organizatörleri Dernekleri Federasyonu
 
Karayolu tarafında, söz konusu uluslararası organizasyonlar tarafından Türkiye ve yurtdışı politikalarının değerlenmesi ve denetlenmesinin, ülkemizde faaliyet gösteren işletmelerin rekabet yeteneklerini artırmaları ve ülkemizin ticarette rekabet gücünün artması açısından önemli bir payı bulunmaktadır.

Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)

Karayolu taşımacılığına yön veren örgütlerden birisi Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi’dir (UNECE: The United Nations Economic Commission for Europe). Pek çok komiteden oluşan UNECE içerisinde “Kombine taşımacılık”, “Karayolu Trafik Güvenliği”, “İç Ulaşım Komitesi”, “Tehlikeli Maddelerin Taşınması” ve Bozulabilir Maddelerin Taşınması” gibi çalışma grupları bulunmaktadır.
UNECE’nin İç Ulaşım Komitesi’nde gerçekleştirilen müzakereler sonucunda Avrupa Birliği ülkelerinin de katıldığı başlıca anlaşmaları şu şekilde listeleyebiliriz: 

• CMR Anlaşması-Eşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesine İlişkin

Anlaşma: Ülkemizin de taraf olma prosedürlerini tamamladığı bu anlaşma 30 Ekim 1995 tarihinden bu yana yürürlüktedir. 

• Tır Sözleşmesi-Tır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair

Gümrük Sözleşmesi: 1985 yılında ülkemizde de kabul edilen sözleşme günümüzde de geçerliliğini korumaktadır.

• ADR–Tehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin

Avrupa Anlaşması: ADR, 29 Ocak 1968’de yürürlüğe girmiştir. ADR yönetmeliği, yürürlüğe girdiği tarihten sonra belirli aralıklarla tekrar tekrar revize edilmiştir. Yönetmeliği son hâli olan ADR 2003 ise 1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye’nin de bu anlaşmaya girebilmesi için adımlar atılsa da, henüz yönetmelik ülkemizde yürürlüğe girmemiştir. 

• Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ), İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi

uluslararası kuruluşlar içinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Türkiye
tarafından izlenmekte ve katılım için gerekli çalışmalar yapılmaktadır.

Güneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)

Kara taşımacılığında etkili olan uluslararası organizasyonlar arasında Güneydoğu Avrupa Ortak Girişimi de(SECI: Southeast European Cooperation Inititative) bulunmaktadır. 11 farklı ülkenin katılımıyla oluşturulan SECI, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) tarafından desteklenmektedir. Bu girişimle, bölgedeki ülkeler arasında karayolu taşımaya yönelik sınır ve gümrük geçişlerinin daha kolay hâle getirilmesi ve toplam ticaret hacminin artırılması hedeflenmektedir. Bu hedeflerin doğrultusunda, girişime katılan ülkeler arasında “Mutabakat Zaptı” 1999 yılında yürürlüğe girmiştir. SECI tarafından, Gündem Komitesi’nce oluşturulan projeler değerlendirilmektedir. Girişime üye olan ülkeler ise ortak bir şekilde bu projeler üzerinde çalışmaktadır. Bu projeler için oluşturulan komitelerde ise hem seçilmiş hem de gönüllü bireyler yer almaktadır. Türkiye, diğer ülkelerde olduğu gibi, SECI’nın projelerine resmî kuruluşlar ve özel sektör temsilcilerinden oluşan bir heyet ile katılmaktadır.   

Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (UBAK-CEMT)

1953 yılında kurulan Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK, Fransızca kısaltması CEMT), Avrupa içerisinde gümrük ve ulaştırma mevzuatlarının uyumlu hâle getirilmesinin yanı sıra sınırlar arasındaki geçişlerin kolaylaştırılmasını hedeflemektedir. UBAK’ın kuruluşuna katılan ülkeler arasında Türkiye de yer almaktadır. 16 maddelik anlaşmayı imzalayan ve kurucu olan ülkeler sırasıyla; Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İngiltere, İspanya, İtalya, İsviçre, Lüksemburg, Norveç, Portekiz, Türkiye, Yunanistan’dır. Yapılan başarılı çalışmalar ve alınan sonuçlar ışığında etki alanını gittikçe büyüten kuruluş, günümüzde 41 ülkeye kadar ulaşmış ve etki alanını genişleterek Orta Asya ve Kuzey Afrika ülkelerini de kapsamaya başlamıştır. Oluşturulan çalışma ekipleri ile faaliyetlerini sürdüren kuruluşun daimî sekretaryası Fransa’nın Paris kentinde bulunmaktadır. Ülkemizin kurucu üyeleri arasında yer aldığı kuruluş tarafından düzenlenen çalışmalarda öncelikli gündem maddeleri arasında taşımacılığın geliştirilmesi, çevrenin korunması ve trafik karayolu güvenliği gibi konular yer almaktadır.
UBAK tarafından verilen belgeler, geçerli oldukları bölgelere göre birkaç kırılıma ayrılmaktadır.
Bunları 4 başlıkta;
Tüm ülkelerde geçerli olan UBAK belgeleri,
Avusturya hariç tüm ülkelerde geçerli UBAK belgeleri,
Yunanistan ve Avusturya dışındaki tüm ülkelerde geçerli UBAK belgeleri,
Avusturya, Yunanistan ve İtalya hariç tüm ülkelerde geçerli belgeler
olarak toplayabiliriz. UBAK belgelerinin geçersiz olduğu ülkeler aynı zamanda belgeler üzerinde de ülkenin uluslararası kodu yıldız işaretiyle kaplanarak gösterilmektedir. 

Uluslararası Karayolu Taşıma Birliği (IRU)

Uluslararası Karayolu Taşıma Birliği (IRU: International Road Transport Union), uluslararası karayolu taşıma alanında taşıyıcılar ve operatörler yanında kamyon, otobüs ve hatta taksiler olmak üzere tüm taşımacılık sektörünü temsil etmektedir. İtalya’da 1948 yılında kurulan örgütün günümüzde 68 ülkede 151 üyesi bulunmaktadır. IRU’nun hedefi mal ve insan taşıma süreçlerinin çevreye duyarlı, güvenli ve yüksek standartlarda gerçekleştirilmesini sağlamaktır. Birliğin en önemli işlevi ise mal taşımalarında TIR sisteminin garantörlüğünü üstlenmesidir. Diğer görevleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Karayolu taşımacılığının emniyetli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak
• Çevreye duyarlı araç ve teknoloji kullanımını genelleştirmek
• Resmi düzeyde uluslararası sivil toplum kuruluşları ile işbirliği gerçekleştirmek
• Filo yönetimi çalışma koşulları ve araç bakımı süreçlerini düzenlemek
• Üyeleri yerel ve uluslararası düzenlemeler konusunda bilgilendirmek
• Uluslararası ticarette ve taşımacılık süreçlerindeki engelleri kaldırmak
• Karayolunda belge prosedürlerinin azaltılması için çalışmak 
• Taşımacılık yapan araçların yeşil bir yakıt tüketimine geçmesini sağlamak

Uluslararası Taşıma Organizatörleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)

Uluslararası Taşıma Organizatörleri Dernekleri Federasyonu (FIATA, İngilizce adıyla International Federation of Freight Forwarders Associations), 1926 yılında Avusturya’nın başkenti Viyana’da kurulmuştur. Hükümet dışı bir teşkilat statüsüne sahip olan FIATA, 150 ülkede 40 binden fazla forwarder ve lojistik firmasını temsil etmektedir. Forwarder sektörünü bir araya getirmeyi hedefleyen ulusal organizasyonlar arasındaki FIATA’nın temel amaçları arasında; yeni duyuruları ve gelişmeleri sektöre duyurmak, standartlar oluşturarak forwarder hizmetlerini iyileştirmek, sektör temsilen uluslararası görüşmelere katılmak ve mesleki eğitim ihtiyaçları konusunda taşıma işi yapan forwarder’lara destek olmak gibi maddeler gösterilebilir.
FIATA dünyada 4 bölgeye ayrılmış bir yapıdadır. Bu bölgeler; Afrika ve Ortadoğu, Güney ve Kuzey Amerika, Asya-Pasifik ve Avrupa’dır. Her bölge bir defa Zurih’te, bir defa ise FIATA Dünya Kongresi’nde olmak üzere yıl içinde iki defa bir araya gelmektedir. Bu buluşmalarda bölgesel ihtiyaçlar Enstitü ve Danışma kurullarına sunulmaktadır.
Türkiye’de karayolu taşımacılığıyla ilgili sektörü uluslararası alanda temsil eden kurumlar bulunmaktadır. Ulaştırma Bakanlığı ve Gümrük Müşavirliği’nin yanı sıra Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenler Derneği (UTİKAD), Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine Taşımacılar Derneği (RODER) ülkemizi temsil etmektedir.

Uluslararası taşımalarınız Hubtic’le daha kolay, daha hızlı ve daha verimli

Seçkin iş ortakları ve geliştirdiği teknolojisi sayesinde, komple yük taşıma ve parsiyel yük taşımalarını çok daha kolay, hızlı ve verimli hâle getiren Hubtic; lojistik ihtiyaçlarınız için en iyi fiyatları, belge takibi ve ücretsiz konum izleme desteğiyle birlikte sunar. FIATA ve UTİKAD üyesi olan Hubtic ile 40’tan fazla ülkeye karayolu, denizyolu ya da intermodal taşımalarınızı gerçekleştirebilir; sunduğumuz takip sistemiyle yükünüzün konumunu 7/24 takip edebilir ve müşterilerinizle paylaşabilirsiniz. Online evrak takibi hizmetimiz sayesinde yolculukla ilgili tüm evraklara tek tıklamayla ulaşabilir ve süreçleri online olarak sonlandırabilirsiniz.