ADR taşımacılığı nedir? ADR (tehlikeli madde) sınıfları nelerdir?
ADR, yani Tehlikeli Madde Taşımacılığı nedir? ADR mevzuatı içerisinde yer alan tehlikeli madde sınıfları nelerdir?
ADR, yani Tehlikeli Madde Taşımacılığı nedir? Karayolu taşımacılığını düzenleyen ADR mevzuatı içerisinde yer alan tehlikeli madde sınıfları nelerdir? ADR Belgesi hangi taşımalarda kullanılmaktadır?
Tehlikeli madde sınıfları ve özellikleri nelerdir?
Sınıf 1 - Patlayıcı maddeler ve nesneler
Sınıf 3 - Alevlenebilir sıvılar
Sınıf 4.2 - Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler
Sınıf 4.3 - Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler
Sınıf 5.1 - Yükseltgen (Oksitleyici) maddeler
Sınıf 5.2 - Organik peroksitler
Sınıf 7 - Radyoaktif malzemeler
Sınıf 9 - Muhtelif tehlikeli maddeler ve nesneler
ADR belgesi hangi durumlarda zorunludur?
Karayolu harici tehlikeli madde taşımacılığında hangi düzenlemeler geçerlidir?
ADR kapsamında verilen belgeler nelerdir?
ADR başvurusu nereden yapılır? Başvuru ücretleri nedir?
Karayolu ile taşınması yasak olan maddeler nelerdir?
Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan levhalar
Taşınan ambalajların işaretlenmesi
ADR taşımacılık için gerekli donanımlar
İstanbul köprülerinde ADR taşımaları
Ro-Ro yoluyla ADR taşımacılığı
ADR (Tehlikeli Madde Taşımacılığı) ve ADR belgelerinin hazırlanması günümüzde oldukça merak edilen konulardan biridir. Özellikle ithalat-ihracat yapan şirketler ve taşımacılık işlemini gerçekleştiren lojistik şirketleri için bu konunun iyi anlaşılması ve uygulanması çok önemlidir. Tehlikeli maddeler, insan sağlığı veya çevre için potansiyel tehditler oluşturabilecek maddelerdir ve bu nedenle taşımaları sırasında özel önlemler alınması gerekir. Bu yönetmeliğin uygulanması, tehlikeli madde taşımacılığının güvenli ve etkin bir şekilde yapılmasını sağlar.
ADR nedir?
Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması, kısaltılmış şekliyle ADR, uluslararası bir taşıma yönergesidir. Bu anlaşma İngilizce olarak “European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road” şeklinde adlandırılmaktadır. 1957 yılında ilk defa yürürlüğe giren bu yönerge iki yılda bir güncellenmektedir. En güncel sürümü ise ADR 2021 olarak geçmektedir.
Bu Birleşmiş Milletler yönergesinin en temel amacı; tehlikeli maddelerin hem insan sağlığına hem de çevreye verebileceği zararın önüne geçmek, kamuya açık olan karayollarında güvenli bir taşımacılığı mümkün kılmaktır. Yönerge ile aynı zamanda, göndericinin, alıcının, dolduran ve yükleyen tarafların, yükü boşaltanların ve hatta ambalajlayanların, taşımacıların ve tehlikeli madde nakliyatı yapan her aracın sürücüleri ve operatörlerinin sorumlulukları düzenlenmektedir. Bu aktörlerin çalışma koşulları da yönerge ile belirlenmektedir.
ADR anlaşmasının ana hatları şu şekilde açıklanabilir:
- Karayolu taşımacılığında tehlikeli maddelerin taşınması durumunda sertifikalı ambalajlar kullanılmalıdır,
- Tehlikeli madde olarak tanımlanan yüklerin taşımacılığında bu konuda eğitim alan sürücüler faaliyet göstermelidir,
- ADR Yönetmeliğinde belirtilen işaret, etiket ve turuncu plakalar donatılmalıdır,
- Tehlikeli maddelerin taşıması Taşıt Uygunluk Belgesi ya da ADR Uygunluk Belgesine sahip araçlarla yapılmalıdır,
- Hem gönderici hem de taşıyıcı olan firmanın Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi olmalıdır,
- Zorunlu hallerde, taşıma yapan araçların uzaktan takip sistemi ile izlenmelidir,
- Tehlikeli malların taşımasını yapan araç sürücülerinin SRC-5 belgesi olmalıdır,
- ADR taşımalarında Tehlikeli Çok Modlu Tehlikeli Mal Taşıma Formu’nun kullanılmalı,
- Taşınan tehlikeli maddeye göre bir tehlike anında taraflar için acil harekât planı oluşturulmalı,
- Tehlike maddelerin taşınmasında Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası yaptırılmalı,
- ADR Yönetmeliğinde Sınıf 1, Sınıf 6 ve Sınıf 7 olarak tanımı yapılmış yüklerin taşınmasında, yetkili mercilerden alınmış taşıma izin belgesinin fotokopisi bulunmalı,
- Sınıf 1 ve Sınıf 7 olarak nitelendirilen yüklerin taşınmasında SRC5 belgesine ek olarak Sınıf 1 ve Sınıf 7 belge sahibi sürücülere görev verilmelidir.
Tehlikeli madde sınıfları ve özellikleri nelerdir?
ADR'ye göre tehlikeli maddeler 1’den 9’a kadar başlıca sınıflara ayrılmıştır. Bu sınıfların detayları aşağıdaki gibidir:
Sınıf 1 - Patlayıcı maddeler ve nesneler
Sınıf 3 - Alevlenebilir sıvılar
Sınıf 4.2 - Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler
Sınıf 4.3 - Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler
Sınıf 5.1 - Yükseltgen (Oksitleyici) maddeler
Sınıf 5.2 - Organik peroksitler
Sınıf 7 - Radyoaktif malzemeler
Sınıf 9 - Muhtelif tehlikeli maddeler ve nesneler
Sınıf 1 - Patlayıcı maddeler ve nesneler
Listedeki ilk sınıf olan Sınıf 1’e, çevreye hasar verebilecek bir hızda, sıcaklıkta ve basınçta, kimyasal tepkimeler sonucu gazlar oluşturabilen katı veya sıvı maddeler girmektedir.
Sınıf 1’e piroteknik maddeler olarak bilinen; patlayıcı olmayan ve kendine yeterli, ekzotermik kimyasal tepkimeler sonucu ısı, ışık, ses, gaz veya duman veya bunların bir karışımı biçiminde etki vermek üzere tasarlanmış maddeler veya madde karışımları da girmektedir. Kendileri patlayıcı olmayan, ancak patlayıcı gaz, buhar veya toz bulutu oluşturabilecek maddeler ise Sınıf 1 kapsamına girmemektedir. Diğer taraftan, su veya alkol içeriği belirtilen sınırları aşan su ya da alkol emdirilmiş patlayıcılar ile plastikleştirici içeren patlayıcılar ve
gösterdikleri baskın tehlike nedeniyle Sınıf 5’e atanan patlayıcılar Sınıf 1 içerisinde değerlendirilmez.
Sınıf 2 - Gazlar
Sınıf 2 başlığında, saf gazlar veya gaz karışımları ile bir veya birden fazla madde ve nesne içeren gaz ve gaz karışımlar yer almaktadır. Tam tanımlama ise “50 °C'de buhar basıncı 300 kPa'dan (3 bar) büyük olan veya 101,3 kPa standart basıncında 20 °C'de tamamen gaz halde olan maddeler olarak geçmektedir. Susuz hidrojen flörür ise Sınıf 8 içerisinde yer alır. Saf gazda bulunabilen, üretim süreçlerinde oluşan veya ürünün dengesini koruma amacıyla katılan diğer bileşenler ise gazın sınıflandırmasını ve taşıma koşullarını değiştirmemektedir.
Sınıf 2 maddeler aşağıdaki gruplara ayrılır:
- Sıkıştırılmış gaz: Taşıma için basınç altında ambalajlandıklarında -50 °C'de tamamen gaz halde olan maddeler,
- Sıvılaştırılmış gaz: Taşıma için basınç altında ambalajlandığında -50 °C'nin üzerindeki sıcaklıklarda kısmen sıvı olan gazlar,
- Soğutularak sıvılaştırılmış gaz: Taşıma için ambalajlandığında, düşük sıcaklığından ötürü kısmen sıvı hale getirilen gazlar,
- Çözülmüş gaz: Taşıma için basınç altında ambalajlandığında sıvı fazlı bir çözücüde çözündürülen gazlar,
- Gaz kartuşları olarak da bilinen küçük, gaz içeren, aerosol püskürtücüler ve kaplar.
- Basınç altında gaz içeren diğer nesneler,
- Özel şartlara tabi basınçlandırılmamış gazlar ve gaz numuneleri,
- Basınç altındaki kimyasallar: Sıkıştırılmış veya sıvılaştırılmış gaz tanımına uyan bir sevk yakıtı ile basınçlandırılmış olan sıvılar, macunlar veya tozlar ve karışımları,
- Adsorbe gazlar: Taşıma için paketlendiğinde 20 °C'de 101.3 kPa'dan az ve 50 °C'de 300 kPa'dan az bir iç kap basıncı verecek şekilde katı gözenekli bir malzeme üzerine adsorbe edilen gazlar.
Sınıf 3 - Alevlenebilir sıvılar
Sınıf 3 olarak belirlenen “Alevlenebilir Sıvılar” başlığındaki ürünlerin, ADR 1.2.1'ye göre "sıvılar" tanımının (a) bendine göre sıvı olarak tanımlanması; 50 °C sıcaklıkta, 300 kPa'dan (3 bar) fazla olmayan buhar basıncına sahip olması ve 20 °C'de ve 101,3 kPa standart basınç altında tamamen gaz halinde olmaması gerekir. Bu sıvıların parlama noktaları 60 °C'den fazla değildir. Bunun yanında Sınıf 3 başlığı, parlama noktası 60 °C'nin üstünde olan sıvı ve erimiş katı maddeleri de kapsar. Sınıf 3 kapsamında duyarlılığı azaltılmış sıvı patlayıcılar da yer almaktadır. Bu maddeler, patlayıcı özelliklerinin bastırması için homojen sıvı bir karışım oluşturmak üzere su ya da diğer sıvı maddelerin içinde çözünmüş halde veya süspansiyon halinde bulunan patlayıcı maddelerdir.
Sınıf 3 olarak tanımlanan maddeler aşağıdaki gibi maddelere ayrılmaktadır:
F: Alevlenebilir sıvılar, ikincil riski olmayan ve bu maddeleri içeren nesneler.
F1: Alevlenebilir sıvılar, parlama noktası 60 °C ve altında olan,
F2: Alevlenebilir sıvılar, parlama noktası 60 °C'den fazla olan, parlama noktasında veya
üstündeki bir sıcaklıkta taşınan veya taşıma için aktarılan,
F3: Alevlenebilir sıvılar içeren nesneler,
FT: Alevlenebilir sıvılar, zehirli,
FT1: Alevlenebilir sıvılar, zehirli,
FT2: Pestisitler,
FC: Alevlenebilir sıvılar, aşındırıcı,
FTC: Alevlenebilir sıvılar, zehirli, aşındırıcı,
D: Duyarlılığı azaltılmış sıvı patlayıcılar.
Sınıf 4.1 - Alevlenebilir katılar, kendiliğinden tepkimeye giren maddeler, polimerleştirici maddeler ve duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar
Sınıf 4.1’e dâhil olan alevlenebilir katılar, çabuk tutuşabilir katılar ve sürtünmeden dolayı yangına neden olabilen katılar olarak tanımlanmaktadır. Çabuk tutuşabilir katılar, kibrit yanmasına benzer şekilde, bir ateşleme kaynağı ile kısa süreli temas ettiğinde kolayca tutuşan ve hızla yayılan tozlu, tanecikli veya macunsu maddelerdir. Zehirli tutuşma ürünleri de tehlikeli maddeler arasındadır. Metal tozlar ise yangının söndürülme zorluğu nedeniyle tehlikeli maddeler içinde yer alır.
Aşağıdaki maddeler Sınıf 4.1 içerisinde yer alır:
- Çabuk tutuşabilir katı maddeler ve nesneler,
- Kendiliğinden tepkimeye giren katılar veya sıvılar,
- Duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar,
- Kendiliğinden tepkimeye giren maddelerle ilgili maddeler,
- Polimerleştirici maddeler.
Sınıf 4.2 - Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler
Sınıf 4.2 kapsamında yer alan “kendiliğinden yanmaya yatkın madde” tanımı, havadaki oksijen ile reaksiyona girerek ısı üreten ürünleri temsil etmektedir. Üretilen ısının oranı, ısı kaybını geçerse, maddenin sıcaklığı artacaktır. Bu da söz konusu maddelerin kendiliğinden yanmasına neden olabilmektedir.
Sınıf 4.2 başlığında şu maddeler yer almaktadır:
- Piroforik maddeler, karışımlar ve çözeltiler dahil olmak üzere hava ile temas ettiğinde 5 dakika içinde tutuşan maddeler,
- Kendiliğinden ısınan maddeler ve nesneler, karışımlar ve çözeltiler dahil olmak üzere, hava ile temas ettiğinde hiçbir enerji kaynağı olmadan ısınmaya yatkın maddeler. Bu maddeler,
yalnızca büyük miktarlarda ve uzun bir süre sonunda tutuşmaktadır.
Sınıf 4.3 - Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler
Bu başlıkta, su ile reaksiyona girerek, hava ile patlayıcı karışımlar oluşturmaya yatkın alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler yer almaktadır. Bu tarz karışımlar; çıplak ışık, kıvılcım çıkaran el aletleri, korumasız ampuller gibi kaynaklardan çıkabilecek kıvılcımlarla kolayca tutuşabilmektedir. Tutuşma sonrası ortaya çıkabilecek patlama dalgası ve
alevler çevreye zarar verebilir. Sınıf 4.3 maddelerin belirlenmesi için ADR 2.2.43.1.4'te tarif edilen test yöntemi kullanılır.
Sınıf 5.1 - Yükseltgen (Oksitleyici) maddeler
Yükseltgen, yani oksitleyici maddelerin bulunduğu Sınıf 5.1, kendilerinin yanıcı olmaları gerekmediği halde, genellikle oksijen vererek başka malzemelerin yanmasına neden olan veya buna katkıda bulunan maddeleri kapsamaktadır. Sınıf 5.1'de yer alan kimyasal olarak kararsız maddeler, taşıma sırasındaki polimerizasyonu veya tehlikeli bozunmayı önlemek için gerekli önlemler alınmadan taşıma için kabul edilmemektedir. Bu nedenle, taşıma yapılacak tanklarda ve kaplarda söz konusu tepkimelere yol açabilecek malzemelerin bulunmaması gerekmektedir.
Sınıf 5.2 - Organik peroksitler
Organik peroksitler, iki değerlikli -O-O- yapısını içeren organik maddelere verilen isimdir. Bu maddeler tek veya her iki hidrojen atomunun organik radikallerle yer değiştirmiş olduğu hidrojen peroksit türevleri olarak bilinmektedir. Organik peroksitler; normal veya yüksek sıcaklıklarda, ekzotermik bozunmaya yatkındır. Bu maddelerde bozunma, ısı, asit ve ağır metallerle temas, sürtünme veya darbe ile başlayabilir. Sıcaklık ile artan ve organik madde formülasyonuna göre değişiklik gösterebilen bozunma tepkisi sonucunda zararlı ya da alevlenebilir gazlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, organik peroksitlerin taşınmasında sıcaklığın kontrol altında tutulması gerekir. Diğer taraftan, kap içerisinde tutulan organik peroksitler patlayarak da çözünebilir. Bu durumun önüne geçilmesi için seyrelticilerin eklenmesi gerekmektedir. Şiddetli bir şekilde yanabilen bu maddeler özellikle göz ile temas durumunda kalıcı hasarlara yol açabilmektedir.
Sınıf 6.1 - Zehirli maddeler
Zehirli maddeler arasında oldukça küçük miktarları tek bir etki ya da kısa süreli etki ile insan sağlığına zararlı olan veya öldüren; solunum yolu, deriden emilim ya da sindirim yoluyla etkili olan maddeler bulunmaktadır. Diğer yandan, genetiği ile oynanmış olan mikroorganizmalar ve organizmalar da bu sınıfın koşulları sağlamaları durumunda zehirli maddeler olarak değerlendirilebilir. Zehirli maddeler belirli derecelerde sınıflandırılmaktadır. Sınıflandırma, maddenin bir ya da daha fazla tür temas sonucundaki zehirlilik derecesinin en üst limiti baz alınarak gerçekleştirilir.
Sınıf 6.2 - Bulaşıcı maddeler
Bulaşıcı maddeler kapsamına farklı ürünler girmektedir.
- Biyolojik ürünler: başlığında canlı organizmalardan türetilmiş, imal edilmeleri ve dağıtılmaları ulusal ilgili ulusal kurumların gerekliliklerine göre yapılan ve bu kurumlarca özel yetkilendirme gerektirebilen, önleyici sağlık hizmetleri, tedavi amaçlı veya insan veya hayvanlardaki hastalıkların teşhisi için veya geliştirme, deney veya araştırma amacıyla kullanılan ürünler yer almaktadır. Bunlar, aşılar gibi tamamlanmış veya tamamlanmamış ürünler de bu kapsamda değerlendirilir.
- Kültürler: Kültürler, patojenlerin kasıtlı olarak yayıldığı bir süreçle meydana gelir. Bu tanım içerisinde insan veya hayvan hasta örnekleri yer almaz.
- Tıbbi veya klinik atıklar: Hayvanların veya insanların tıbbi tedavileri veya biyo-araştırma sonucu ortaya çıkan atıklar bu kapsama girmektedir.
- Hasta örnekleri: Araştırma, tanı, inceleme, hastalık tedavisi ve hastalığın önlenmesi amacıyla taşınan ifrazat, salgı, kan ve kan bileşenleri, doku ve doku sıvıları ile vücut kısımlarını içeren, insan ve hayvanlardan doğrudan alınan malzemeler
Genetiği değiştirilmiş mikroorganizmalar ve organizmalar, biyolojik ürünler, teşhis örnekleri ve kasıtlı olarak hastalık bulaştırılmış canlı hayvanlar da bu sınıf içerisinde yer almaktadır. Doğal yollardan hastalık bulaşmış hayvanların taşınması ise sadece ilgili menşe, geçiş veya varış ülkelerinin ilgili kural ve yönetmeliklerine göre düzenlenmektedir.
Hiçbir bulaşıcı madde veya organizma içermeyen bitkisel, hayvansal veya bakteriyel kaynaklı toksinler Sınıf 6.1 kapsamında değerlendirilmektedir.
Sınıf 7 - Radyoaktif malzemeler
Radyoaktif malzeme, ADR 2.2.7.2.2.1 ila 2.2.7.2.2.6. Maddelerinde belirtilen değerleri sevkiyatta hem aktivite konsantrasyonu hem de toplam aktivite olarak aşan radyonüklidleri içeren malzemeleri tanımlamaktadır.
Sınıf 8 - Aşındırıcı maddeler
Temas halinde cildin veya mukoza zarlarının epitel dokularına kimyasal zarar veren veya sızıntı olması halinde diğer maddelerde hasar veya imhaya yol açan madde ve nesneler Sınıf 8 başlığında yer alır. Bu sınıf yalnızca suyun varlığında aşındırıcı sıvı oluşturan veya havanın doğal neminin varlığında aşındırıcı buhar veya sis üreten diğer maddeleri de kapsar.
Sınıf 9 - Muhtelif tehlikeli maddeler ve nesneler
Sınıf 9 başlığı, taşıma sırasında diğer sınıfların başlıklarınca kapsanmayan, bir tehlike arz eden maddeleri ve nesneleri kapsar. Bu maddelere örnek; ince toz şeklinde olunduğunda sağlığı tehlikeye sokan maddeler, alevlenebilir buhar yayan maddeler, su ortamını kirletici maddeler ve yangın durumunda dioksinler oluşturabilen maddeler sıralanabilir.
UN numarası nedir?
UN numarası, taşımacılıkta kullanılan tehlikeli maddelerin taşıması sırasında, maddeleri sınıflandırmak için kullanılan numaralardır. Birleşmiş Milletler Uzmanlar Komitesi tarafından belirlenen ve United Nations’ın kısaltması olan UN numaraları, tehlikeli madde taşımalarında can ve mal güvenliğinin sağlanması için önemlidir. Taşımayı yapan taraflarının, taşınan maddelerin UN numarasını bilmesi, miktar sınırlamaları ve muafiyetler konusunda bilgilendirilmiş olması gerekir. Bu rakamlar UNXXXX şeklinde 4 haneli olarak yer almaktadır.
ADR belgesi hangi durumlarda zorunludur?
Bu belgenin hangi durumlarda gerekli kılındığı da en çok merak edilen konular arasında gelmektedir. Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi Düzenlenmesine İlişkin Yönerge’de şu hüküm yer almaktadır: "Sınıf 1, Sınıf 6 ve Sınıf 7 kapsamındaki tehlikeli maddelerle iştigal eden işletmeler, herhangi bir işlem miktarına bağlı olmaksızın, Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almak zorundadırlar." Buna göre; Sınıf 1, Sınıf 6 ve Sınıf 7'ye ait tehlikeli maddelerle iş yapan tüm işletmeler taşıma miktarına bakılmaksızın TMFB evrakı almak zorundadır.
Bunun yanında, patlayıcı maddelerin de arasında bulunduğu 0 kategorisindeki maddelerle çalışan kurumların da yine miktara bakılmadan TMGD istihdam etmeleri ya da TMDK hizmet almaları zorunludur. Saydığımız maddelerin dışında kalan tehlikeli materyallerde 50 ton sınırı vardır.
Karayolu harici tehlikeli madde taşımacılığında hangi düzenlemeler geçerlidir?
ADR anlaşması karayolu taşıma modu üzerinden tehlikeli madde taşımacılığını düzenlemektedir. Bunun yanında, diğer taşıma modları için de tehlikeli maddeler için belirli anlaşmalar yapılmıştır. Bunlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
ADN (Tehlikeli Malların Yurtiçi Su Yolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması): 2001 yılında yürürlüğe girmiştir. Tehlikeli maddelerin yurtiçi su yollarında taşınmasıyla ilgili maddeleri düzenler.
IMDG (Tehlikeli Malların Deniz yolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması): Bu anlaşmanın maddeleri ilk olarak Uluslararası Denizcilik Örgütü tarafından 1965’te açıklanmıştır. Anlaşmada, tehlikeli maddelerin taşımacılığının yanı sıra deniz kirliliğine engel olmak için zararlı maddelerin gemiler aracılığıyla taşınmasına ilişkin şartlar da yer almaktadır.
ICAO (Tehlikeli Malların Hava yolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması): Endüstriyel standartları kapsamaktadır. Havayolu taşımacılığı yapan şirketlerin üye olabildiği IATA (Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği), ICAO tarafından zorunlu kılınan hükümleri içermektedir.
RID (Tehlikeli Malların Demiryolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması): Demiryolu aracılığıyla tehlikeli malların taşınmasını düzenleyen bu anlaşma Convention Concerning International Carriage by Rail’in (COTIF) EK1 bölümündeki düzenlemleri içermektedir.
ADR kapsamında verilen belgeler nelerdir?
ADR anlaşması kapsamında Tasarım Tip Onay Sertifikası, Üretim ve Üretim Yeri Uygunluk Sertifikası, ADR Araç Uygunluk Sertifikası ve Muayene Sertifikası olmak üzere 4 çeşit belge verilmektedir.
Tasarım Tip Onay Sertifikası: Tehlikeli madde taşımacısı için kullanılacak tank, basınçlı kap, ambalaj, IBC, büyük ambalaj, konteynerler için verilmektedir. Belge üretici tarafından alınmaktadır.
Üretim ve Üretim Yeri Uygunluk Sertifikası: Önceki sertifika taşıyıcılar için verilirken, bu sertifika üretici tarafa verilir. Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan tank, basınçlı kap, ambalaj, IBC, büyük ambalaj, konteyner üreticisinin bu belgeyi alması gerekmektedir. Belgenin ömrü 3 yıl olarak belirlenmiştir.
ADR Araç Uygunluk Sertifikası: Bu sertifika aynı zamanda “pembe şeritli belge” veya T9 belgesi olarak bilinmektedir. ADR Bölüm 9 kapsamında taşıma yapan araçlar için verilmektedir. Belge araç sahibine verilir. Bir sene geçerliliği olan bu belge, aracın yıllık muayenesi sonrasında yenilenebilmektedir. Sabit tank taşıyan araçların sertifikasının mutlaka güncel olması gerekir.
Muayene sertifikası: Tehlikeli madde taşımasında kullanılan tank, basınçlı kap, konteyner ve IBC gibi ekipmanlar için düzenlenir. Belirli dönemlerde gerçekleştirilen muayene sonunda bu belgenin verilmesine karar verilir. Muayenelerin güncelliğini takip etme sorumluluğu ekipman sahibindedir.
ADR başvurusu nereden yapılır? Başvuru ücretleri nedir?
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile yapılan “Tehlikeli Maddelerin Taşınmasında Kullanılan Ambalaj, Tank ve Kapların Test, Sertifikalandırma ve Muayenelerinin Yapılması Hususunda Yetki Devri Protokolü” uyarınca test, sertifikalandırma ve muayene iş ve işlemleri TSE tarafından yapılacaktır. Başvurular tmt.tse.org.tr web sitesi üzerinden alınmaktadır.
Başvuru ücreti yapılacak işlemlere göre belirlenen fiyatlar üzerinden başvuru sahibine bildirilmektedir. Türk Standartları Enstitüsü’nden ilgili bilgiye ve uygulama ve ücret yönergesine ulaşılabilir.
SRC-5 belgesi nedir?
Sektör içinde ADR sürücü eğitim sertifikası, yanıcı ehliyeti ya da ADR belgesi olarak da bilinen SRC-5 belgesi, Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre tehlikeli madde taşımacılığı yapan sürücülerin almak zorunda olduğu bir mesleki yeterlilik belgesidir. Bu belge tüm tehlike sınıflarını kapsamaktadır. Belgenin geçerlilik süresi 5 yıldır. Sürenin dolması durumunda Bakanlık tarafından yetkilendirilen eğitim kuruluşlarından yenileme eğitimi alınması ve tekrar sınava girilmesi gerekmektedir.
ADR muafiyet sınırları nedir?
ADR kapsamında taşıma faaliyetinin niteliği ile ilgili olan muafiyetler; perakende satış için ambalajlanmış, kişisel ya da evsel kullanıma yönelik, hobi veya spor faaliyetleri için kullanılan malların, normal taşıma koşullarında sızıntıyı önleyici önlemlerinin alındığı taşımaları kapsar. Bu kapsamda belirlenen limit, 1 kap için 60 litre, 1 araç için ise 240 litredir. Bunun yanında işletmeler tarafından bina veya inşaat alanına sevkiyat için kullanılan ya da keşif, onarım ve bakım ile ilgili maddelerin taşınmasında, 450 litrelik bir sınır bulunmaktadır.
Taşınan miktarla ilgili taşıma muafiyetleri (1000 puan kuralı):
Taşıma başına düşen En Büyük Miktar (Taşıma Kategorisi ya da 1000 puan kuralı) kuralına göre paketlenmiş halde taşınacak tehlikeli maddeler her bir tehlikeli madde için belirlenmiş olan taşıma kategorisi limitini aşmadığı takdirde ADR’ nin bazı kurallarından muaf olarak taşınabilmektedir. Taşıma kategorilerine göre; taşınan madde miktarı, kategori katsayısıyla çarpılır. Sonuç 1000 puanın altında hesaplanırsa, taşımalar muafiyet kapsamına girer. Bunun istisnası 0’ıncıncı ve 4’üncü kategorideki maddelerdir. 0’ıncı kategorideki maddelere muafiyet kuralları kesinlikle uygulanamaz. 4’üncü kategorideki maddelerde ise miktara bakılmadan muafiyet kuralları uygulanır.
1000 puan kuralı için hesaplama aşağıda tabloya göre yapılır. Madde miktarı litre ya da kilogram olarak kullanılabilir.
Taşıma kategorisi 0: Bu kategorideki tehlikeli maddelerde muafiyet kuralları uygulanmaz.
Taşıma kategorisi 1: Taşınan madde miktarı x 50
Taşıma kategorisi 2: Taşınan madde miktarı x 3
Taşıma kategorisi 3: Taşınan madde miktarı x
Taşıma kategorisi 4: Bu kategorideki maddeler taşınırken her koşulda muafiyet kuralları uygulanır.
Örnek olarak; taşıma kategorisi 2 kapsamında 300 kilogram ve kategori 3 kapsamında 20 litre bir yükün taşınmasında puanlama (300x3)+(20x1) olarak hesaplanır. Sonuç 920 çıktığı ve bu rakam da 1000’in altında olduğu için söz konusu taşıma için muafiyet kuralları uygulanabilir.
Karayolu ile taşınması yasak olan maddeler nelerdir?
ADR yönetmeliğine göre belirlenen bazı malların karayolu aracılığıyla taşımasının yapılması yasaklanmıştır. Taşıması yasaklanan maddeler aşağıdaki gibidir.
- UN0020 ve UN0021 kapsamındaki mühimmat (Zehirli paralama hakkı, fırlatma yükü ve sevk maddesi olan),
- Nitrohidroklorik asit,
- Hidrojen klorür (Soğutulmuş sıvı),
- Diklorodimetil eter (Simetrik),
- Azot trioksit
- Metil nitrit
- Alevlenir katı (Yükseltgen),
- Yükseltgen katı (Kendiliğinden ısınan)
- Yükseltgen katı (Su ile reaksiyona giren),
- Kendiliğinden ısınan katı (Yükseltgen),
- Su ile tepkimeye giren katı (Yükseltgen),
- Yükseltgen katı (Alevlenir),
- Tert-Bütil Hipoklorit.
Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan levhalar
Tehlikeli yükleri taşıyan araçların kolay bir şekilde anlaşılabilmesi ve içeriklerinin tanımlanabilmesi için belli levhaların kullanılması gerekmektedir. Sınıf 1 için, araçların, konteynerlerin veya MEMU'ların özel bölmeleri iki veya daha fazla uyumluluk
grubuna ait madde veya nesne taşıyorsa uyumluluk grupları levhalarda belirtilmemelidir. Farklı alt gruplara ait maddeleri veya nesneleri taşıyan araçlar, konteynerlerin veya MEMU'ların özel bölmeleri sadece en tehlikeli alt grup modeline uygun levhayı taşımalıdır. Sınıf 7 için ise kullanılan birincil risk levhası model No. 7D'ye uygun olmalıdır. Bu levha adi paketler ile küçük konteynerleri taşıyan araçlar veya konteynerler için gerekli değildir. Sınıf 9’da ise No. 9D levhalar kullanılır. Bu araçlarda, taşınan tehlikeli mal veya kalıntıları ile ilgisi olmayan levhalar sökülmeli ya da saklanmalıdır.
Turuncu plaka nedir?
Tehlikeli madde turuncu plaka levhasının, ADR kapsamında cilt 2 bölün 5.3.2.2.1’ yer alan şekilde tehlikeli malzeme taşıyan araç bölümlerinde bulunması zorunludur. Bu levhalar turuncu renkte, dikdörtgen olması gerekirken 2 tane takılması gerekir. Turuncu renkli plakanın üst kısmında bulunan numaralar maddenin tehlikesini bildirir. Alt tarafında bulunan dört basamaklı numaralar ise maddenin özelliğini tanımlamaktadır.
Turuncu plaka ve levha kodlarına ulaşmak için aşağıdaki görsele tıklayabilirsiniz:
Taşınan ambalajların işaretlenmesi
Tehlikeli madde taşımacılığında, taşınan maddeler de özel ambalajlama kurallarına tabidir. ADR'de aksi belirtilmedikçe, ambalaj içinde taşınan tehlikeli mallara karşılık gelen UN numarası, her bir ambalaj üzerinde okunaklı ve ufak hasarlara dayanıklı bir şekilde ön tarafta yer almalıdır. Ambalajlanmamış yüklerde ise, taşınan malın üzerinde, kafesinde ya da tutma/depolama/açma mekanizmalarında bu işaretlerin bulunması gerekir. Kullanılan tüm ambalaj işaretleri kolay görülebilir ve okunaklı olmanın yanı sıra, açık hava maruziyetine dayanabilmelidir. Kurtarma ambalajları ve basınçlı kurtarma kapları ise "SALVAGE" (KURTARMA) kelimesi ile işaretlenmelidir.
ADR taşımacılık için gerekli donanımlar
Tehlikeli maddelerin taşımacılığında, taşıma işini ifa edecek araçlarda ve sürücülerde kullanılması ve bulundurulması gereken malzemeler belirlenmiştir. Taşınan malların niteliğine göre gerekli malzemeler farklılık göstermektedir.
Taşıma ünitesinde bulunması gereken ekipmanlar:
- Her araç için, tekerleğin çapı ve taşıtın azami kütlesine uygun büyüklükte en az bir takoz,
- İki adet kendi başına durabilen ikaz işareti,
- Göz durulama sıvısı.
Her bir araç ekibi üyesi için gerekli ekipmanlar:
- Bir uyarı yeleği,
- Portatif aydınlatma gereçleri,
- Bir çift koruyucu eldiven,
- Göz koruyucu.
Bazı ADR sınıfları için gereken ilave koruyucu donanımlar:
- Tehlike etiketi numaraları 2.3 veya 6.1 için, araç ekibinin her bir üyesi için bir acil durum maskesi taşıma ünitesinde taşınacaktır,
- Bir kürek,
- Bir kanalizasyon örtüsü,
- Bir toplama kabı.
İstanbul köprülerinde ADR taşımaları
Tehlikeli yük taşımacılığı İstanbul köprüleri arasında ancak Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden yapılabilmektedir. Buradan geçiş yapabilecek araçlarda Tehlikeli İkaz ve Turuncu Plaka, yangınla mücadele teçhizatları ve kişisel koruyucu teçhizatlar bulunmalıdır. Tehlikeli olan madde ve atıkları taşıyan araçlar köprüden yalnızca konvoy uygulamasıyla geçebilir. ADR 1 Patlayıcılar, ADR 2 Sıkıştırılmış Gazlar’a ait 2.1 Yanıcı Gazlar ve 2.3 Zehirli Gazlar Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nü kullanamaz. ADS 7 Radyoaktif Maddeler ise ancak Türkiye Atom Enerji Kurumu’ndan alınan izin belgeleri ile geçiş yapabilir. Köprüden hafta içi 3, hafta sonu ve resmî tatillerde 2 defa olmak üzere itfaiye çekici ve konvoy kontrol aracı eşliğinde geçiş sağlanmaktadır. Konvoydaki araçların 50 km/s hızını aşması yasaktır.
Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden geçiş yapmak isteyen araçlarda aşağıdaki belgelerin bulunması zorunludur:
- Taşıması yapılan maddelerin bilgisini içeren Taşıma İrsaliyesi ve Sevk İrsaliyesi
- Gümrük geçişli olan ürünlerde T1, T2, Tır Karnesi ve CMR belgesi
- Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MSDS)
- ADR’ye göre düzenlenmiş Taşıma Evrakı
Tehlikeli kimyasal madde konvoyları için ise ek evraklar gerekmektedir:
- Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği tarafından verilen Tedbirler Belgesi
- Kontrol Noktalarında düzenlenen Tahsilat Makbuzu
Ro-Ro yoluyla ADR taşımacılığı
Ülkemiz yasalarınca tüm taşıma modlarında, taşınacak tehlikeli yüklerle ilgili bilgileri bulunduran Tehlikeli Madde Emniyet Bilgi Formu (MSDS) hazırlanması zorunludur. Ro-Ro taşımacılığı yapılacak araçlarda, taşınan malların UN numarası, PSN ismi, tehlikeli madde sınıfları, paketleme grubu, deniz kirletici olup olmadığının belirtilmesi gerekmektedir. Limanlara kabul edilen tüm araçlarda bu belgeler tehlikeli maddelerle beraber bulundurulmak durumundadır. MSDS’ler ise gemi dosyalarında tutulur.
Tehlikeli madde taşımalarınız Hubtic ile güvende
Tehlikeli madde taşımacılığı en fazla uzmanlık ve tecrübe isteyen lojistik işlemleri arasında yer alıyor. Kara, deniz, hava ve Ro-Ro taşımaları için alanında deneyimli ekibiyle hizmet veren Hubtic, tehlikeli madde taşımalarınızın kurallara uygun ve sorunsuz olarak hedefine taşınmasını sağlıyor. Hubtic ile ADR taşımalarınız için ihtiyacınız olan tüm desteği alabilir ve anlık fiyatlandırma, 7/24 yük takibi ve raporlama hizmetlerimizden faydalanabilirsiniz. Taşımalarınız için teklif almak ya da aklınıza takılan sorularda danışmak için [email protected] adresine mail atabilir ya da sayfanın altında yer alan numaralardan operasyon ekibimize ulaşabilirsiniz.
Hubtic ve lojistik üzerine yeni bilgiler edinin.